مصطفی اسماعیل (1905-1978)

سرآمد قراء نسل طلایی مصر کسی بود که سالها قبل شیخ محمد رفعت به او این نوید را داده بود. شیخ مصطفی اسماعیل جایگاه شیخ رفعت را تصاحب نمود .

 در سال 1944 میلادی در جشن میلاد پیامبر عظیم الشان اسلام که از رادیو به طور زنده پخش می گردید با معرفی مسئول رابطه القراء وقت، شیخ محمد الصیفی ، به جای استاد عبدالفتاح شعشاعی که در مراسم حضور نیافته بود به تلاوت پرداخت و بدین ترتیب شهرتش در کل کشور مصر منتشر گردید. در سال 1947 به عنوان قاری الازهر که عنوان بسیار مهمی بود انتخاب گردید.همچنین ملک فاروق او را برگزید تا به همراه قاریانی دیگر در ماه مبارک رمضان در قصرش به تلاوت بپردازد.

او در دهه 50 میلادی رقابت نزدیکی با قراء توانای دیگر داشت ولی کم کم توانست خود را به عنوان قاری اول مصر مطرح نماید.

معروف است پس از اتمام یکی از جلساتش زمانیکه سوار اتومبیل شده بود ، انبوه جمعیت مشتاق  او را  همراه خودرویش از زمین بلند نمودند.

اغلب قراء نسل های بعد، در شیوه تلاوت خود از او تقلید نموده اند.  بعضی از آنها در سالهای بعد جزو موفق ترین قاریان مصر بودند مانند محمد عبدالعزیز حصان ، حمدی الزامل ، سعید الزناتی ، راغب غلوش ، سعید مسلم ،محمد شبیب ، شعبان صیاد و ...

او در تلاوتش پایبند به اجرای ترتیبی و منظم مقامات اصلی و فرعی و نغمات داخل آن مقامات بود و با حوصله و دقت فراوان به اجرا می پرداخت.

محدوده صوتی تلاوتش در دایره دو اکتاو کامل بود و گاهی نیز از این محدوده تجاوز می نمود مثلا جواب راست را تا درجه چهارم آن به کار می گرفت و تلاوتش را از محدوده عادی خود فراتر می برد.

در مورد جنس صدایش اتفاق نظر بین کارشناسان وجود ندارد بعضی صدای او را مانند صدای طه الفشنی جزو اصوات تنور (زیر) می دانند و برخی دیگر با توجه به بعضی از آثارش در دهه 50 میلادی مانند قصص علق قدر یا بقره طارق انشراح یا لقمان نازعات علق صدای او را جزو اصوات باریتون (متوسط) محسوب نموده اند. صرفنظر از نوع صدا ، محدوده صوتی تلاوت شیخ مصطفی در محدوده اصوات باریتون قرار می گیرد.

صدای شیخ مصطفی اسماعیل دارای قوت کافی ، تحریر و انعطاف پذیری بسیار خوب همراه با طنین زیبا و جذاب در توسط و اوج بود ولی در قرار صدا وجود گرفتگی و نقص ذاتی اجرایش را تحت تاثیر قرار می داد. 

او علاقه زیادی به مقام های بیات ، صبا و نهاوند داشت و اجراهایش در این سه مقام جزو بهترین ها در بین تمام قاریان یکصد سال اخیر مصر است او در مقامات ذکر شده بسیار توانا بود و ابتکارات لحنی قابل توجهی در آنها از او شنیده شده است.

باید این نکته را متذکر گردید که اغلب آثار به جامانده از ایشان دارای افزایش دور و ویرایش و تغییرات عمدی و سهوی در اصل آن گردیده و این اتفاقات ، ارزیابی در مورد ویژگی های صوتی استاد را دچار خطا نموده است.