تحلیل تلاوت سوره های ق ذاریات نازعات طارق ضحی شرح استاد مصطفی اسماعیل

مقام شناسی و ذکر نکاتی درباره تلاوت ماندگار سور ق31 تا آخر ذاریات 1-30 نازعات 26 تا آخر طارق 1تا آخر ضحی انشراح اثر استاد بزرگ شیخ مصطفی اسماعیل اجرا شده در سال 1962 :

بخــــــــــــــــــــش اول بررسی تلاوت:

نغمه شناسی مقام های بیات-صبا-نهاوند

نکته مهم: مقام نهاوند در این تلاوت با پردازش لحنی عالی و نغمات کاملا ابتکاری و منحصر بفرد اجرا گردیده (دقایق 35 تا 40)  حتما به آن گوش فرا دهید . 

  بررسی اثر به شیوه فراز به فراز:             

مقام بیات  سوره ق آیات 31-45

1-شروع از درجه 4 (بیات نوا) در جنس بیات

2-جنس بیات شروع از یک درجه زیر قرار بیات

3-بیات عجمی (درجه 6 بیات) با فرود در جنس بیات و صعود مجدد به بیات عجمی

4-جنس دوم مقام بیات (جنس نهاوند) شروع از درجه 4 مقام بیات 

5-بیات نوا (درجه 4 بیات) با اشاره به بیات حسینی (درجه 5 بیات)

6-جنس دوم مقام بیات (نهاوند)

7-جنس بیات

8-بیات شوری (ترکیب بیات-حجاز) دقیقه 4

9-بیات شوری (ترکیب بیات-حجاز)

10-جنس راست در فضای بیات دقیقه 5

11-بیات شوری با حرکات لحنی زیبا دقیقه 5

12-بیات شوری با حرکات لحنی زیبا دقیقه 6

13-بیات شوری با قفله انتظاری روی درجه 7 شوری

14-بیات شوری با قفله انتظاری روی درجه 6 شوری

15-ثلاثی بیات (سه درجه اول) 

16-راست با فرود و صعود به بیات در بالا (مقام فرعی نوروز راست)

17-راست

18-ثلاثی بیات در اکتاو دوم با فرود در راست

19-ثلاثی بیات 

20-ثلاثی بیات 

21-جنس بیات شروع از درجه 4 با فرود در مقام بیات (مقام فرعی حسینی) دقیقه 9 و 10

22-درجه 5 بیات (حسینی) به جنس بیات اضافه گردید

23-جنس بیات

24- بیات نوا و بیات حسینی با فرود در جنس بیات

25-جنس بیات با تحریر مناسب در قفله  دقیقه 12

26-بیات عجمی با فرود بر درجه اول بیات

27-ترکیب بیات-حجاز (مقام شوری) در اوج با انتقال به بیات محیر عبارت <ادخولوها بسلام> به زیبایی دقیقه 13 آیه 33و34

28-جنس بیات

29-ثلاثی بیات

30-جنس بیات

31-ترکیب بیات-حجاز (شوری) در اوج با انتقال به بیات محیر عبارت <ادخولوها بسلام> آیه 33و34

32-بیات شوری با حرکات لحنی فنی و زیبا در اوج با انتقال به راست دقیقه 16 آیه 33و34

33-جنس بیات

34-جنس بیات با اشاره به بیات حسینی

35-جنس بیات با اشاره به بیات عجمی

36-جنس بیات با اشاره لحظه ای به بیات حسینی شروع فراز آیه 36

37-جنس بیات شروع از درجه 4 (نوا) با فرود در بیات در پایین (فرود مقام حسینی عشیران) آیه 37 دقیقه 18

38-بیات نوا با اشاره به حسینی  با حرکات لحنی زیبا و فنی همراه با فرود وصعود  38 دقیقه 19

39-جنس دوم مقام بیات (جنس نهاوند) آیه 38 

40-بیات عجمی در اوج آیه 39 دقیقه 19

41-عقد بیات با فرود بر یک پرده پایین تر از درجه اول بیات  دقیقه 20 آیه 39 

42-جنس بیات با فرود بر بیات در پایین (فرود مقام حسینی عشیران) دقیقه 20 آیه 40

43-درجات 3 و 4 و 5  در مقام بیات روی کلمه <والستمع> دقیقه 20

44-درجات 3 و 4 و 7 در مقام بیات روی کلمه <والستمع> دقیقه 20

45-درجات 5و 6 بیات (تاکید روی بیات عجمی) روی کلمه <والستمع> دقیقه 20

46- بیات عجمی (درجه 6) با انتقال به شوری آیه 41 دقیقه 21 * 

47-شوری با تحریر زیبا دقیقه 21

48-جنس بیات 21

49-شوری در کلمه <والستمع>

50-شوری با تحریر فنی روی قفله

51-ثلاثی بیات

52-شوری در عبارت <ذلک یوم الخروج> 

53-شوری در عبارت <انا نحن نحی و نمیت>

54-ثلاثی بیات

55-جنس بیات

56-جنس بیات

57-شوری

58-ترکیب بیات-حجاز (شوری) در اوج دقیقه 24 به زیبایی

59-بیات محیر در اوج با فرود در حجاز دقیقه 24و25 (در واقع حجاز محیر اجرا گردید)

مقام صبا - سوره ق آیه 45 و برگشت به 41 تا 45

60-پیش در آمد صبا  در ثلاثی بیات دقیقه 25

61-شروع جنس صبا در عبارت <نحن اعلم بما یقولون> آیه 45

62-صبا

63-صبا حسینی در کلمه والستمع دقیقه 26

64-صبا

65-صبا

66-جنس صبا

67-جنس صبا

68-صبا حسینی در عبارت/<الینا المصیر> آیه 43

69-مقام کامل صبا شروع از صبا حسینی (درجه 5) آیه 43و44

مقام بیات -سوره ق آیه 45 و ذاریات آیات 1-6

70-ثلاثی بیات

71-جنس بیات

72-عقد بیات با حرکات لحنی زیبا و فنی (موتیف سازی) دقیقه 28 آیه 45 ق و اول ذاریات <فذکر ... وذاریات ذروا>

( موتیف سازی یک اصطلاح لحنی است و به این معنا که هنرمند یک ملودی کوچک را دو یا سه بار یا بیشتر تکرار نماید در واقع واحد سازنده جملات لحنی است . در این تلاوت در قسمت نهاوند نمونه کامل یک موتیف سازی لحنی توسط استاد به شکل کاملا ابتکاری اجرا شده است که در ادامه توضیح داده می گردد)

73-ثلاثی بیات

74- جنس بیات

75-مقام کامل بیات شروع از درجه 7 در اوج آیه 4 ذاریات دقیقه 30

76-بیات حسینی با تحریرهای فنی با انتقال به شوری آیات 5و6 دقیقه 30

77-عقد بیات

78-مقام کامل بیات شروع از درجه 7 در اوج آیه 2 ذاریات دقیقه 31

 79-اوج مقام شوری آیات 3و4و5و6 دقیقه 32

80-اوج بیات شوری با تحریرهای فنی و زیبا در عبارت تکبیر-بسمله و آیه اول ذاریات 32

81-اوج شوری با قفله انتظاری آیه 2 دقیقه 32

82-ثلاثی بیات

83-ثلاثی بیات با تبدیل به عقد بیات (اشاره به درجه 4و در ادامه درجه 5) با قفله انتظاری در آیه 6 در کلمه <لواقع>

84-اوج مقام  حسینی (محیر حسینی) در آیه 6 دقیقه 34

85-جنس صبا در آیه 7 دقیقه 34 

مقام نهاوند ذاریات آیات 8-25

86-نهاوند از درجه 1 در آیه 8 دقیقه 35 (اجرای مقام نهاوند از درجه اول آن تقریبا فقط در تلاوت استاد مصطفی اسماعیل معمول است و دیگر قاریان از ثلاثی نهاوند یا درجه 4 و 5 نهاوند وارد مقام نهاوند می گردند.)

87-ثلاثی نهاوند

88-ثلاثی نهاوند با پردازش لحنی استثنایی به همراه موتیف سازی با اجرای مداوم فواصل 2/5 پرده ای (درجه 3 نهاوند و یک درجه پایین تر از قرار نهاوند) در عبارت <قتل الخراصون الذین هم فی غمره> و همچنین در ادامه فراز پردازش لحنی فوق العاده با موتیف سازی در اجرای درجات 1و2و4 نهاوند در عبارت<یسئلون ایان یوم الدین> دقیقه 35

89-ثلاثی نهاوند با پردازش لحنی بسیار خوب ، فرود به درجه زیر قرار نهاوند صعود درجه به درجه به همراه تحریر های بسیار گوش نواز و فاخر تا درجه 5 نهاوند دقیقه 36 آیه 13و14

90-غماز نهاوند (نهاوند از درجه 5) با فرود بر قرار نهاوند آیه 15 دقیقه 36

91-عجم در فضای نهاوند آیه 16 دقیقه 37

92-عجم در فضای نهاوند  آیه 16 دقیقه 37 

93-عجم در فضای نهاوند با انتقال به نهاوند مرصع (با قفله ابتکاری در کلمه <یستغفرون>) آیات17و18 دقیقه 37

94-ثلاثی نهاوند با اشاره لحظه ای به درجه 4 نهاوند در کلمه <اموالهم>

95-غماز نهاوند (نهاوند از درجه 5) با فرود در قرار نهاوند آیه 20 دقیقه 38

96- نهاوند از درجه 3 (با ایجاد عجم در فضای نهاوند) با ارتقاء به جنس نهاوند همراه با تحریر های فاخر (در کلمه <توعدون>)  با پردازش لحنی فوق العاده آیه 21و22 دقیقه 38و39

97-غماز نهاوند (نهاوند از درجه 5) آیه 23 در عبارت <فورب السماء والارض> با فرود بر قرار نهاوند دقیقه 39

98-عجم در فضای نهاوند شروع از درجه 3 با فرود بر قرار نهاوند آیه 23 دقیقه 39 در عبارت <انه لحق ... تنطقون>

99-عجم در فضای نهاوند شروع از درجه 5 آیه 23 دقیقه 40 در عبارت <انه لحق ... تنطقون>

100-ترکیب نهاوند-بیات در اوج (عشاق مصری) با پردازش لحنی کاملا ابتکاری و خاص استاد بسیار فنی و زیبا و تاثیر گذار آیه 24و25 دقیقه 40 در عبارت <هل اتئک ... فقالوا سلاما>

بخـــــــــــــش دوم 

- تحلیل مقام های  راست، سه گاه، چهارگاه

 تذکر: اگر میخواهید مقام فرعی سوزناک (ترکیب راست-حجاز) را در اوج مقام راست به شیوه ابتکاری شیخ مصطفی اسماعیل بشنوید دقیقه 57 تلاوت را گوش کنید.

خلاصه ای از نکات مهم تلاوت در بخش دوم:

1-ترکیب راست-راست (مقام فرعی نیشابورک) در اوج <هل اتئک ... سلاما> دقیقه 46 آیه 25 (در فرود نت شاهد درجه سه گاه است لذا فاصله سه گاه شنیده می گردد. ولی توقف بر درجه راست می باشد.) بسیار فنی و زیبا

2- راست گردان (اوج مقام راست) با انتقال به سه گاه بزرگ (اوج مقام سه گاه) در کلمه <قالوا> با فرود در چهارگاه (در عبارت <وبشروه بغلام علیم>) دقیقه 51 در عبارت <فاوجس ... علیم>

3-تقطیع لحنی زیبا در آیه 30 روی کلمات < والارض بعد ذلک دحها> دقیقه 56

4-ترکیب حجاز-راست در اوج (مقام فرعی سوزناک)، که جنس حجاز در کلمه <بنئها> اجرا گردید و جنس راست در فراز بعدی اجرا شد (با صعود با فاصله درجه 5 به درجه 8 مقام و در فرود به صورت درجه به درجه با توقف بر درجه 5) دقیقه 57

5-چهارگاه فنی 40و41 دقیقه 60 زیبا و فنی با حرکات لحنی فنی و زیبا - دقیقه 50 هم مشابه آن اجرا گردیده بود

6-انجام مدولاسیون با انتقال به راست در دو درجه پایین تر از سه گاه فراز های قبل - سوره انشراح آیات 1و2 (تلاوت دو درجه میافتد)  

7-حرکات لحنی زیبا و فنی در فرود مقام راست با پردازش لحنی قوی - آیه 11 و اول انشراح دقیقه 80 و ابتدای 81

کلیه نکات برگزیده تلاوت در بخش دوم:

مقام راست ق 21 تا 25

-اوج راست (عقد راست در اوج شروع از درجه سوم) آیات 24و25 دقیقه 43 <هل اتئک ... سلاما>

-عقد راست (پنج درجه اول راست) آیه 25 دقیقه 43

-عقد راست با توقف بر یک درجه پایین تر از قرار راست آیه 25 دقیقه 43 <قال سلام قوم منکرون>

-انتقال به نهاوند در کلمه <افلا تبصرون> آیه 21 دقیقه 43

-غماز راست (درجه 5) با فرود بر قرار راست آیه 24 دقیقه 45

-اوج راست آیه 24 و 25  تا عبارت <قالوا سلاما> دقیقه 45

-درجات 3و4و5 راست <اذ دخلوا علیه فقالوا سلاما> دقیقه 46

-ترکیب راست-راست (مقام فرعی نیشابورک) در اوج <هل اتئک ... سلاما> دقیقه 46 آیه و 25 در فرود نت شاهد درجه سه گاه است لذا فاصله سه گاه شنیده می گردد. ولی توقف بر درجه راست می باشد. بسیار فنی و زیبا

-چهارگاه آیه 25 دقیقه 48 <اذ دخلوا علیه فقالو سلاما>

-اوج راست با انتقال به سه گاه بزرگ (اوج سه گاه) در کلمه لا تخف با فرود در چهارگاه (در عبارت <وبشروه بغلام علیم>) آیه 51 در عبارت <فاجس ... علیم>

-راست در سوره نازعات آیه 26 دقیقه 52

-راست با استفاده از فواصل بسیار فنی در درجات 1و2و5 آیه 26 دقیقه 53

-راست با تحریر ویژه و فنی خود استاد روی کلمه السماء آیه 27 دقیقه 54 با اجرای تحریر فنی روی <بنئها>

-راست با انتقال به نهاوند در کلمه <ام السماء> آیه 27 دقیقه 53

-راست با انتقال به نهاوند در کلمه <بنئها> آیه 27 دقیقه 55

-اوج راست در آیه 27 به زیبایی دقیقه 55 آیه 27 با توقف روی <سماء>

-اوج راست در آیه 27 به زیبایی دقیقه 55 آیه 27 بدون توقف 

-تقطیع لحنی زیبا در آیه 30 روی کلمات < والارض بعد ذلک دحها> دقیقه 56

-راست با تحریرهای فنی 31و32و33و57

-اوج راست در آیه 27و57

-ترکیب حجاز - راست در اوج سوزناک البته فقط در کلمه بنئها و در جنس حجاز اجرا گردید و راست در فراز بعدی اجرا شد صعود با فاصله 5به 8 راست، در فرود به صورت درجه به درجه با توقف بر درجه 5 راست. دقیقه 57

-اوج راست 31و32 و33 با فرود بسیار زیبا بوسیله نوروز راست دقیقه 58

-چهارگاه 34-41 شروع از دقیقه 59

-چهارگاه فنی 40و41 دقیقه 60 زیبا و فنی با حرکات لحنی فنی و زیبا دقیقه 50 هم مشابه آن اجرا گردیده بود

-راست آیه 42 دقیقه 64 تا آخر سوره نازعات

-سه گاه طارق 1 دقیقه 65

-گردانیه سه گاه (درجه 6 سه گاه) دقیقه 65و66 آیات 1و2

-گردانیه سه گاه با انتقال به درجه 5 سه گاه با تحریرهای زیبا با فرود در سه گاه 1-4 دقیقه 66

-تکبیر و بسمله و آیه اول سوره طارق با پردازش لحنی زیبا و فنی و متفاوت در سه گاه با انتقال به سه گاه بزرگ (جواب الجواب سه گاه) دقیقه 67

-سه گاه بزرگ (اوج مقام سه گاه) در اوج با فرود در مقام سه گاه به زیبایی در آیه 1-4 سوره طارق از قسمت <ما الطارق ... حافظ> در فرود مقام سه گاه

-سه گاه مستعار (رمل) در آیه 8 طارق دقیقه 69

-مقام هزام (ترکیب سه گاه-حجاز) آیه 10 دقیقه 70

-مقام نیشابورک (ترکیب راست-راست) با فرود در سه گاه 15و16و17 دقیقه 70

-مدولاسیون با انتقال به راست در دو درجه پایین تر از سه گاه فراز های قبل انشراح آیات 1و2

-راست با انتقال به نهاوند آیه 3 دقیقه 77

-مقام نیشابورک در اوج مقام راست (یک درجه از دو اکتاو فراتر می رود) آیه 6 دقیقه 78

-مقام نیشابورک در اوج مقام راست آیات 7 و 8 ضحی دقیقه 79 زیبا وفنی

-حرکات لحنی زیبا و فنی در فرود مقام راست کبیر با پردازش لحنی قوی آیه 11 و اول شرح

-تین 1-3 تصدیق ناگهانی و عجیب در راست

پایان